Wystawa
Pod koniec XIX wieku rola i status kobiet w społeczeństwie uległy znacznym zmianom (co odzwierciedla nasza wystawa z 2016 r. Oblicza Europy). Kobiety stały się bardziej niezależne i coraz więcej przedstawicielek wielkomiejskiej klasy średniej miało do dyspozycji swój dochód. W tym samym okresie artyści i projektanci secesyjni (głównie mężczyźni) przedstawiali kobiety w bardzo wyidealizowany, kobiecy i uwodzicielski sposób. Na secesyjnej biżuterii, obrazach i dziełach drukowanych dominują smukłe, atrakcyjne – często nagie, postacie kobiece z rozwianymi włosami.
Istotny wpływ na sposób postrzegania kobiet przez społeczeństwo odegrała reklama – podobnie jak dziś, kobiece ciało wykorzystywano do sprzedaży stylu życia i produktów konsumentom.
Wielu artystów secesyjnych w swojej pracy wykorzystywało erotykę – z największym zyskiem prawdopodobnie czeski malarz i twórca sztuki dekoracyjnej Alfons Mucha (1860-1939). Twórczość Muchy, który był wszechstronnym projektantem tapet, tkanin, srebra stołowego i biżuterii, jest natychmiast rozpoznawalna – po opublikowaniu w 1902 r. dwóch tomów jego grafik była szeroko naśladowana przez innych twórców.
Reklama Muchy dla producenta papierosów Job, po lewej, ilustruje koncept, że „seks sprzedaje” – zmysłowa kobieta trzyma zapalonego papierosa, a jej zamknięte oczy i częściowo otwarte usta sugerują ekstazę. Już sam fakt, że ta kobieta pali mógłby zostać uznany za skandaliczny, ponieważ w tamtym czasie niewiele szanowanych kobiet zapaliłoby w miejscu publicznym.
Prywatne życie francuskiej aktorki teatralnej i filmowej Sarah Bernhardt (1844-1923) pod względem liczby dramatycznych przeżyć nie ustępowało jej karierze aktorskiej. Aktorka stała się ikoną secesji – jej wizerunek widniał na różnorodnych produktach, między innymi, kosmetykach, ubraniach i żywności, jak ciastka Lefèvre-Utile.
Z inspiracji Bernhardt powstało kilka prac Alfonsa Muchy, takich jak Gismonda. Zlecała ponadto wykonanie biżuterii, porcelany i innych przedmiotów artystom, takim jak René-Jules Lalique.
Sławne kobiety, jak Bernhardt, były ważnymi muzami dla wielu artystów. Ponadto bardzo interesowano się artystkami występującymi w nocnych klubach, jak Jane Avril, czy tancerkami, jak Loie Fuller.
Fuller, często uważana za uosobienie secesji, debiutowała w Paryżu w 1892 r. na scenie Folies Bergère. Początkowo uprawiała swobodny taniec, który później przeobraziła w serię układów – wirowała po scenie do muzyki Debussy’ego, Chopina i Schuberta, czemu towarzyszyły dynamiczne efekty świetlne.
Poniżej krótki film przedstawiający sławny Danse Serpentine Fuller z 1891 r., wyprodukowany przez braci Lumière w 1896 r. Na filmie tancerka uważana jest raczej za Caroline Hipple Holpin, znaną jako Papinta „Tancerka płomieni”, niż siebie, Loïe Fuller.
W omawianym okresie wraz z dynamicznym rozwojem ruchu na rzecz reformy ubioru zmianie uległa moda kobieca. Secesyjni projektanci mody opracowali kobiecą garderobę, która charakteryzowała się mniej restrykcyjnym, lżejszym i łatwiejszym do noszenia wzornictwem. Noszono miękkie, zwiewne tkaniny i wijące się linie w nowoczesnych odcieniach, a po 1900 r. nowy styl gorsetów ukształtował sylwetkę w kształcie litery S.
Na rynku pojawiła się odzież sportowa, plażowa i rowerowa w wersji dla kobiet. Motywy secesyjne zdobiły obcasy butów. Najnowsze trendy przedstawiane w magazynach i gazetach o modzie oraz domach handlowych szybko rozprzestrzeniały się po całej Europie.
Poniżej specjalnie wyselekcjonowana tablica Pinterest z modą secesyjną (około 1890-1910).
W zgodzie z kierunkami rozwoju w sztuce, wielu artystów tworzących w stylu secesji portretowało kobiety w sposób mistyczny i symboliczny. Ówczesna fascynacja kultury europejskiej psychologią i symbolizmem miała swoje źródło w dekadenckiej poezji i literaturze oraz pracach Zygmunta Freuda. Jego teorie na temat nieświadomości i interpretacja snów otwierały przed artystami plastykami drzwi do nowych ekscytujących tematów. Wielu artystów odrzuciło ograniczenia realizmu i swoje zainteresowania skierowało w kierunku wewnętrznych światów.
Wyobrażenie kobiety jako wcielenia czystości, lub jej odwrotności, było często poruszanym tematem w sztuce i literaturze okresu „fin de siecle”. Kobiety przedstawiano często jako eteryczne, uwodzicielskie i śmiertelne istoty w typie Meduzy i Salomei. Obraz Pocałunek Sfinksa Franza von Stucka z 1895 r. (powyżej) przedstawia postać kobiecą całującą namiętnie mężczyznę i jednocześnie obezwładniającą go swymi lwimi pazurami.
Jednym z najbardziej znanych artystów okresu secesji był austriacki malarz i członek Secesji Wiedeńskiej Gustaw Klimt (1862-1918). Na swoich obrazach, takich jak Danae z lat 1907-1908, poniżej, Klimt często ujmował kobiecą nagość w sposób bardzo ozdobny i zmysłowy – zdobił malowane akty cennymi materiałami, takimi jak złoto i srebro, tworząc błyszczące, podobne do mozaik powierzchnie.
